 |
| Singapur Havayolları Premium Economy Class |
Havayollarında sınıflar
Havayollarının gerçekleştirdikleri uçuşlar üç kategoride değerlendirilir, gerek filo planlaması (uçak tipi seçimi ve alımı) gerekse uçuş ve ekip planlaması bu kategorilere göre yapılır. Hatta havayolları bu üç kategori için farklı ikram ve servis standartları belirler. Genel kabul görmüş kategoriler ise şu şekildedir;
- Short-haul– Kısa Mesafe: 30dk ile 3 saat arası süren uçuşlar.
- Medium-haul– Orta Mesfae: 3-6 saat süren uçuşlar.
- Long-haul– Uzun Mesafe: 6 saati aşan uçuşlar.
Istanbul’dan Avrupa ve Ortadoğu’ya yapılan pek çok uçuş kısa mesafedir.. Bu hatlarda genelde ön tarafta orta koltuğun boş bırakıldığı ‘Euro Business’ denilen bir Business Class arka tarafta da Ekonomi sınıfı bulunan B737/A320 ailesine ait dar gövdeli/tek koridorlu uçaklar kullanılır.
 |
| THY Dar gövde yeni 737-Max Business Class koltukları |
Londra, Dubai, Lizbon, Doha, Moskova gibi ortalama 4 saat süren uçuşlar ise orta mesafe uçuş kabul edilir ve hem dar hem de geniş gövdeli uçaklar kullanılır. Geniş gövde operasyonun karlı olmadığı orta mesafe hatlarda ön tarafta 2x2 konfigürasyonunda yatak olmayan özel business class koltukların bulunduğu farklı bir konfigürasyona sahip dar gövde uçaklar (A321/B737-900ER) kullanılır ki THY’nin pek çok Afrika uçuşu da bu şekildedir.
Bunun dışındaki uçuşlar hemen hemen her havayolu tarafından uzun mesafe kabul edilir ve B777/A330/B787/A350 gibi geniş gövdeli uçaklarla, farklı bir kabin konfigürasyonu, ikram ve hizmet konsepti dahilinde değerlendirilir.
First –Economy
Uçmanın halen pahalı ve ayrıcalıklı bir durum olduğu zamanlarda, havayolları uçuşlarında Firstve Economy olmak üzere iki kabinde hizmet sunardı. ABD iç hat uçuşlarında günümüzde de kullanılan ‘First Class’ tabiri o tarihlere dayanıyor. O zamanki ekonomi veya turist sınıfın bugünkülerle kıyaslanamayacak kadar konforlu olduğunu hatırlatmak lazım. Aslında bu yazının konusu olan premium economy sınıfı standartlarında demek yanlış olmaz.
Business Class
70li yılların sonlarında havayolları uzun mesafeli uçuşlarında ‘tam ücret’ ödeyen ekonomi yolcuları için first ve economy class arasında yer alan ara bir sınıf yarattılar. Aslında bu işin temelinde indirimli ücret ödeyerek uçan yolcularla (turist) tam ücret ödeyen ve düzenli seyahat eden (iş insanları) yolcuların, ödediği ücrete göre farklı hizmet alması vardı.
 |
| British Airways'in 90lı yıllardaki Club World koltuğu |
Bu işin öncüsü KLM oldu ama tam anlamıyla Business Class konseptinin oturması 80li yıllarda British Airways, Pan Am, Qantas gibi havayollarının uzun mesafeli uçuşlarda üç sınıflı (First-Business-Economy) konfigürasyonlarla uçmaya başlaması ile oldu. 90lı yıllarda business class koltukları yandaki gibiydi. Bugünkü Premium Economy koltuklarına benzerlik dikkat çekici.
Avrupa içi kısa mesafeli uçuşlarda bu uygulamaya orta koltuğu boş bırakan ‘Euro Business’ konsepti ile geçen ilk havayolu ise 1981 yılınsa SAS – İskandinav Havayolları oldu. Zamanla Avrupa içi uçuşlarda First Class kaldırıldı ve bildiğimiz business-economy ikili konfigürasyonu standart haline geldi.
First out – Business in
 |
| THY Business Class |
Artan maliyetler ve Business Class kabinlerin her geçen yıl iyileşmesine paralel olarak 90lı yıllardan itibaren pek çok havayolu First Class kabinini küçültmeye veya tamamen kaldırma yoluna gitti. 2000li yıllara gelindiğinde First Class gerçekten lüks bir seçenek oldu. Bugün halen First Class kabini bulunan az sayıda havayolu mevcut ancak onlar da belirli hatlarda belli uçak tiplerinde bu hizmeti sunmakta. Diğer yandan bu iş biraz da prestij meselesi.
THY gibi pek çok havayolu günümüzde business-economy sınıf olmak üzere iki kabinli konfigürasyon ile uçmakta. Business Class koltukları tamamen yatağa dönüşebilmektedir.
Premium Economy (PE)
Bu uzun girizgahın nedeni havayolu kabinlerinin zaman içerisinde yolcu talepleri tarafından nasıl şekillendiğine dair bir fikir vermek içindi. Neticede havayolları yolcuların taleplerine göre stratejilerini belirliyor, A noktasından B noktasına olan uçuşunu en karlı şekilde gerçekleştirmek istiyor.
 |
| THY Economy Class |
Düşük maliyetli havayollarının (Low-cost) havayollarının devreye girmesiyle yaşanan fikri değişim ortaya farklı ekonomi sınıfı profilleri çıkardı. Bugün pek çok yolcu yapacağı uzun mesafe uçuşlarında da en düşük fiyata olabilecek en iyi servisi alabileceği havayollarını tercih ediyor. THY’nin başarısı da burada yatıyor zira hem fiyatları rekabetçi hem de economy class’ta sunduğu servis ve ikram pek çok yolcu için optimum bir kombinasyon. Fakat pek çok havayolunun ekonomi sınıfı THY kadar iyi değil ve “farkını vereyim rahat uçayım” diyen yolcular söz konusu.
Bu ikinci gruba, şirketlerin ekonomik nedenlerle değişen seyahat politikaları nedeniyle iş seyahatlerinde artık business class uçamayan yönetici ve çalışanları da dahil ettiğinizde ortaya farklı talepleri olan bir grup yolcu çıkıyor.
Bu yolcular ekonomi sınıfa kıyasla daha rahat edecekleri ve uyuyabilecekleri bir koltuk, daha iyi bir ikram ve mümkünse özel bekleme salonu (lounge) kullanımı da dahil daha iyi bir hizmet standardını talep ediyor. Bunun için bir miktar daha fazla ücret ödemeyi kabul ediyorlar. 70li yıllarda ortaya çıkan ‘tam ücret’ ödeyen ekonomi sınıf yolcuların taleplerine benzer bir durum söz konusu.
 |
| THY'nin kaldırılan Comfort Class kabini |
2000li yılların sonuna doğru ortaya çıkan bu talebi karşılamak üzere pek çok havayolu Premium Economy (PE) kabinlerini konfigürasyonlarına dahil etmeye başladı. THY de ‘Comfort Class’ ile bu işin öncülerindendi. Hatta döneminin en iyisi seçilmişti. Maalesef THY bu kabin sınıfını kısa bir süre sonra kaldırıldı, yerlerini ekstra Business Class koltuklara bıraktı.
THY’de görev yapmış arkadaşlarımdan duyduğum kadarıyla bu ara sınıf, ücret politikasındaki dengenin bir türlü tutturulamaması ve ücretsiz/mil karşılığı yapılan yoğun sınıf yükseltmeler (upgrade) nedeniyle bir türlü istenilen karlılığı yakalanamadı ve kaldırıldı. Keşke ısrar edilse, daha iyi bir planlama ile yola devam edilebilseydi.
Premium Economy sınıfı ne değildir?
- Business Class değildir. Beklentilerinizi buna göre şekillendirmenizde fayda var. Şayet 10-15 saatlik uçuşunuzda bir restorandaki gibi kaliteli yemekler yemek, güzel şaraplar içip, yatağa dönüşen koltuğunuzda uyumak, diğer zamanlarda çalışabileceğiniz veya dinlenebileceğiniz yeterli kişisel alana sahip olmak gibi talepleriniz varsa adresiniz ön taraf; business class.
- Ekonomi kabininin en öndeki 4-5 sırası değildir. Bazı havayolları, ekonomi sınıfı kabininin ön sıralarının koltuk aralıklarını (seat pitch) birkaç santim açarak bu koltukları Premium diye satışa sunmakta. Skyscanner vb. sitelerde yapılan aramalarında buna dikkat edilmesi gerekiyor.
- Ülkemizde AltasGlobal’in yaptığı gibi bazı havayolları ekonomi kabininde sunduğu koltuk genişliğini ve hizmeti baz alarak, tüm ekonomi sınıfını Premium Economy olarak adlandırmakta. PE bu da değildir.
Premium Economy nedir?
Her ne kadar standart ve kabul edilmiş bir tanımı olmasa da sektöre bakıldığında ortaya çıkan, kabul gören bir tanım şu şekildedir;
- PE sınıfı, geniş gövde uçaklarda Business Class ile Economy Class arasında yer alan ayrı bir kabindir.
- Kabin konfigürasyonu genellikle 2x3x2 veya 2x4x2 şeklindedir. (Economy Class 2x4x2, 3x3x3 veya 3x4x3)
- Koltuk aralıkları (seat pitch) 91-106cm civarındadır (Economy Class 74-81cm)
- Koltuk yatış açıları ortalama %50 daha fazladır.
- İkram çeşitliliği , kalitesi ve sunumu iyileştirilmiştir.
- Daha geniş ekranlar (IFE) ve koltuk fonksiyonları bulunur.
- Fazla bagaj hakkı, öncelikli biniş gibi ek haklar sunulur.
- Bazı havayolları ücretsiz, bazıları ise ücreti karşılığı özel bekleme salonlarına (lounge) giriş imkanı sunar.
- Daha fazla statü mili kazanmanıza imkan verir.
·
Fiyat farkı nedir? Değer mi?
Uçtuğunuz havayoluna, o hattaki rekabete ve talebe bağlı olarak değişmekte. İleri tarihli bir bilet satın alacaksanız, kabaca economy class biletin US$500, business classbiletin de US$2.000 olduğu bir hatta US$900-1.000 civarı bir fiyata denk geliyor. Ancak uçuşunuza bir ay veya daha az bir süre kaldıysa, ekonomi fiyatları artmış olacağından fiyat farkı görece daha az olabilir.
Fiyat-ürün bazında değerlendirildiğinde bu fark fazla gelebilir ancak ortalama 10 saat sürecek bir uçuşta özellikle rahat bir koltuğun yaratacağı fark da ortada.
En iyi PE hangi havayolunda?
Online bir arama yaptığınızda karşınıza pek çok ‘en iyi’ listesi geliyor. Bu değerlendirmeler koltuk, ikram, servis, IFE (Kabin içi eğlence sistemi) vb. farklı kriterlerin toplamına göre yapılıyor. Skytrax tarafından 2018 yılı değerlendirmesinde ilk 10 sırayı şu havayolları almış 2 ;
 |
| Air New Zealand Premium Economy koltuğu |
1. Air New Zealand
2. Qantas Airways
3. Singapore Airlines
4. Lufthansa
5. Air France
6. Aeroflot
7. EVA Air
8. Japan Airlines
9. Virgin Australia
10. China Airlines
Bana göre ise bir uçuşun en önemli unsuru koltuk ve konfordur. İkram ve diğer hizmetler ikinci plandadır. Neticede o iki katı ücretin çoğunu rahatınız için veriyorsunuz. Buna göre değerlendirilirse sıralama farklı olacaktır.
Istanbul’dan Premium Economy
Gelin biz farklı bir şekilde yaklaşalım ve Türkiye’ye sefer yapan ve uzun bir uçuşta PE sınıf bilet satın alabileceğiniz havayollarını sıralayalım. Maalesef hiç bir havayolunun Istanbul’a olan direkt uçuşunda bu kabin sınıfı bulunmuyor.
 |
| Lufthansa Premium Economy Class |
Örneğin en iyi PE sınıflılarından birine sahip Singapur Havayolları Istanbul hattında kullandığı uçak tipi nedeniyle bu hizmeti sunmuyor. Avrupalı havayollarında durum ise şöyle; Türkiye’den uçacağınız havayolunun merkezine (hub) yapacağınız ilk ve kısa uçuş (örneğin Istanbul-Frankfurt veya Londra) normal ekonomi sınıfında, devamındaki uzun uçuşunuz ise PE oluyor. İncelemeniz için aşağıdaki listeden havayollarının Premium Economy sınıflarını tanıttıkları sayfalara linkler mevcut.
* Bu havayolları Istanbul uçuşlarında kendileri uçmamakta, bağlantıyı ortak uçuş (codeshare) ile sağlamaktadırlar. (Air France Joon veya Atlasglobal ile, Alitalia Pegasus ile, SAS THY ile)
 |
| SAS Plus |
Ülkemizdeki pek çok yolcu THY’nin Miles&Smiles kartına sahip olduğunu ve uçuşunuzu mil hesabınıza işleteceğinizi varsayarsak en mantıklı seçenekler Star Alliance üyesi Lufthansa, SAS ve LOT olmakta. Bu arada SAS İskandinav Havayollarının SAS Plus koltukları oldukça iyi.
Ancak hem işin içinde bir aktarmanın girişi, hem de ilk uçuşun normal ekonomide uçuluyor oluşu Türkiye’den seyahat edecek yolcular için hemen hemen iki katı ücret ödeyip Premium Economy uçmayı cazip olmaktan çıkarıyor. THY’nin ekonomi sınıfında hem daha hesaplı hem de konforlu bir şekilde ve en önemlisi direkt bir uçuşla gideceğiniz şehre ulaşabiliyorsunuz.
Ne değişebilir?
Türkiye özelinde PE sınıfın tercih edilebilir bir sınıf olması için potansiyel değişiklikler şunlar gibi gözüküyor;
- Lufthansa, British Airways gibi Avrupalı havayollarının aktarmalı sundukları bu hizmetin fiyatını ekonomi sınıfın yaklaşık iki katına değil %50-60 fazlasına satabilmeleri özellikle Kuzey Amerika hatlarında alternatif yaratabilir.
- Singapur Havayollarının uçak tipi değişikliği ile PE sınıfı hizmeti vermeye başlaması Asya ve Avustralya uçuşlarında talep görebilir.
- Emirates Havayollarının 2020 yılından itibaren A380 ve B777 uçaklarında bu sınıfı başlatmayı planladığı biliniyor. Istanbul uçuşlarında bu sınıfın bulunacağı uçakların kullanılması önemli bir farklılık yaratabilir.
- Istanbul (Yeni) Havalimanın devreye girmesiyle Cathay Pacific, Qantas vb. havayollarının Istanbul uçuşlarına başlaması ve PE kabini olan uçaklarla hizmet vermesi
 |
| Cathay Pacific Premium Economy |
Peki THY?
Bildiğimiz kadarıyla THY önümüzdeki dönemde teslim alacağı B787 ve A350 uçaklarında business class kabinini yenileyecek. 1x2x1 bir yerleşim olacak. Kabin konfigürasyonları üzerinde çalışılırken gündeme premium economy de gelir mi onu da zaman gösterecek.
Not: Bu yazı 22 Kasım 2018 tarihinde kokpit.aero sitesinde yayımlanmıştır.
1 - Wikipedia http://www.wikizeroo.net/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvQnVzaW5lc3NfY2xhc3M-->
2- Skytrax https://www.worldairlineawards.com/worlds-best-airline-premium-economy-class-2018/
There are voice call examples too, but my favorite is the picture of Yaniv Leviathan, Google Duplex lead, and Matan Kalman, engineering manager on the project, enjoying a meal booked through a call from Duplex. Too much on their plate?
I support rebrandings in principal as someone who has rebranded an airline 10 years ago. However, I know that this has to be done very carefully, especially if you are a global brand. Sometimes a brand refresh is better than a complete rebranding.