Babamın 70’li yıllardan kalan prensibi; gideceğin yere o ülkenin havayolu ile uçmak yönündeydi. Benim ise yıllarca cevabım; bunun çok göreceli olduğu, kişinin önceliklerine, beklentilerine, yaşadığı yere, uçtuğu noktalara ve seyahat ettiği sınıfa göre değiştiği şeklindeydi.
Bu oldukça gri cevap halen geçerli olmakla birlikte artık eksik. Zira havacılık hızla değişmekte, artık sadece uçtuğunuz havayolu değil, bir yolcu olarak bir yerden diğerine giderken yaşadığınız toplam seyahat deneyimi belirleyici olmakta. Havalimanları işte tam bu noktada tamamlayıcı etken olarak denkleme dahil olmakta, tercihleri etkilemekte.
Öyle ya, uçtuğunuz havayolu ne kadar iyi olursa indiğiniz ya da aktarma yaptığınız havalimanı size vakit kaybettiriyor ve/veya keyfinizi kaçırıyorsa neden oradan uçasınız ki? Ya da tam tersi, kim harika bir havalimanından kötü hizmet alacağı bir havayoluna binmek ve bir yerlere uçmak ister?
En iyi havayolları hangileri?
Skytrax’in açıkladığı listeler 100’den fazla milletten yaklaşık 18 milyon yolcunun havayollarını 41 kriter üzerinden değerlendirdiği online bir ankete dayalı olarak oluşuyor. Yani kuruluşun değil, yolcuların seçimini yansıtıyor. Katılımcılara herhangi bir ücret ödenmezken, Skytrax bu araştırmanın maliyetini bir sponsor desteği olmaksızın kendi karşılıyor. Manipülasyona ve eleştirilere açık olmakla beraber kurum bunu minimize etmek için bazı önlemler aldığını sitesinde açıklıyor.
Aynı kuruluşun havayollarını “yıldızlama sistemi” ise epey eleştiri almakta ancak web sitesinde bulunan “değerlendirme kriterleri” sayfasına bakıldığında kuruluşun bu konuda hassas ve şeffaf olduğu gözüküyor. Halen 4 yıldızlı milli taşıyıcımız Türk Hava Yolları’nın 5nci yıldızını 2014 yılında almayı hedeflediğini biliyoruz. Bu arada belirtmeden geçmeyelim; bu yıldızlar otellerdeki gibi sadece lüksü değil, ekonomi sınıfı da dahil olmak üzere havada ve yerde belirli bir hizmet standardını simgeliyor.
Ama gelin biz bu yıldızları bırakıp yolcuların seçiminde oluşan listelere göz atalım. 2013 yılında yapılan son anketlere göre en iyi havayolları ve havalimanları aşağıdaki şekilde sıralanıyor. Listeleri ilk 10 değil de ilk 20 olarak almamızın sebebi ise mantıklı ve adil bir değerlendirme yapabilmek içindir.
- Havayolu listesinde Ortadoğu ve Uzakdoğu kökenli havayollarının çokluğu hiç de şaşırtıcı bir sonuç değil zira çok uzun yıllar havacılık endüstrisini domine eden ve kaymağını yiyen Avrupalı ve Amerikalı havayolları her geçen sene çıtayı yükselten doğulu havayolları karşısında yolcu memnuniyetinde sınıfta kalmaktalar.
- Avrupa havayollarına baktığımızda listede sadece 3 tane mevcut. THY kıtanın en iyi havayolu. Onu Lufthansa ve SWISS takip ediyor ki sıralama makul gözükmekte. Kıtanın iyi havayolları arasında her zaman adını yazdıran British Airways ise genel sıralamada 27nci.
- Bir başka dikkat çeken nokta ise Kuzey Amerika’dan listeye girebilen tek havayolunun Air Canada olduğudur ki bu havayolu Skytrax’in Kuzey Amerika bölge sıralamasında birincidir. Amerika’nın bugünlerde en beğenilen havayollarından biri olan Virgin America 29ncu, en büyük 3 Amerikan taşıyıcısından bir olan Delta ise ancak 45ncidir.
- Bunun iki sebebi olabilir; ya bu ankete Amerika’dan katılım çok az ya da bu havayolları özellikle kısa iç hat uçuşlarında uyguladıkları görece düşük hizmet kalitesi ile ciddi puan kaybına uğramaktalar.
En iyi havalimanları hangileri?
Yolcu sayısı bazında kategorilere ayrıldığında sıralamalar farklı olmakla beraber Skytrax'in genel listesi yukarıdaki gibi oluşmakta.
- En dikkat çeken durum ilk 20 sıralamalarına havayolu olarak ancak 3 temsilci sokabilen Avrupa kıtasının, havalimanları listesinde 7 temsilcisi olması.
- Amerika kıtasından Vancouver dışında listenin kalanı yine doğulu havalimanlarından oluşuyor.
- Istanbul Atatürk Havalimanı kendi kategorisinde - 50 milyon+/sene- 10ncu olmakla beraber genel listede maalesef ilk 20’ye girememekte.
- Benzer bir durum Abu Dhabi Havalimanı için geçerli. Ortadoğu’nun 3 yıldır en iyi havalimanı seçiliyor ancak genel sıralamada 22nci.
- Singapur Changi ve Seul Incheon havalimanları ise yıllardır istikrarlı bir şekilde ilk üçte yer alarak bize bu kategoride daha net bir cevap verme şansı veriyorlar. Benim de oyum Singapur Changi Havalimanı’na.
 |
| Singapur Changi Havalimanı |
Toplam Seyahat Deneyimi açısından incelersek...
Yazının başında belirttiğimiz gibi artık yolcuların bir yerden diğerine giderken tercihlerinde toplam seyahat deneyimi belirleyici olmaya başladı. Gelin yukarıdaki listeleri bir de bu açıdan değerlendirelim.
Madalyonun havayolu tarafından bakarsak;
 |
| Dubai Havalimanı |
- Dünyanın en iyi havayolu olarak gözüken Emirates’in merkezi Dubai (DXB) havalimanları listesinde 25nci. İkinci Qatar Airways’in merkezi Doha (DOH) en tezat sonuç ile 75nci. Diğer bir körfez havayolu olan ve 7nci sırada yer alan Etihad’ın merkezi olan Abu Dhabi ise listeye 22nci.
- Genel bir bakış açısıyla diyebiliriz ki körfez havayolları havada iyiler ama yerde sıkıntı var. Dubai Havalimanı’nın bu kadar aşağılarda yer alması şaşırtıcı. Muhtemelen havalimanının büyüklüğü ve transitte yürünen uzun mesafelerden dolayı puan kaybediyor. Diğer bir ihtimal; duty-free dışında yolcunun vakit geçireceği atraksiyon olmamasından not kırılıyor olabilir.
- Dünyanın en iyi 3ncü havayolu olan Singapore Airlines’ın merkezi Changi Havalimanı dünyanın en iyi havalimanı. 4ncü ANA – All Nippon Airways’in merkezlerinden Tokyo Haneda (HND) en iyi 6ncı havalimanı. 5nci Asiana’nın merkezi Seul Incheon ise dünyanın en iyi kinci havalimanı. Dünyanın 6ncı en iyi havayolu olan Cathay Pacific’in merkezi Hong Kong Havalimanı ise en iyi 4ncü havalimanı.
- Görüldüğü üzere Uzakdoğulu havayolları ile uçan yolcular hem havayollarından hem de kullandıkları havalimanlarından memnunlar. Yani toplam seyahat deneyimi olarak baktığımızda Uzakdoğu havayolları açık ara öndeler. Havadaki konfor ve hizmete ek olarak havalimanlarındaki botanik bahçeleri, sinema salonları, teras barları, oyun alanları, müzeleri vb. türlü atraksiyonları, hızlı operasyonları, temiz ve konforlu terminalleriyle birbirleri ile çekişiyorlar.
- En büyük tezat durumlardan biri de Türk Hava Yolları ve Endonezya Havayolları Garuda için geçerli. Bu iki havayolu da en iyi 10 havayolu içerisinde yer almalarına karşı merkez havalimanları (hubları) yolculardan aynı oranda puan toplayamamakta. Cakarta Havalimanı (CGK) listede 60ncı, Istanbul Atatürk Havalimanı ise maalesef 40ncı.
- THY’nin Avrupa’daki en önemli rakibi Lufthansa ise en iyi havayolları sıralamasında 11nci. Şirketin iki merkezinden biri olan Münih Havalimanı dünyanın en iyi 3ncü, diğeri Frankfurt Havalimanı ise 13ncü havalimanı. Lufthansa’nın total seyahat deneyimi açısında bir avantajı mevcut.
Madalyonun diğer tarafına, havalimanlarına bakarsak;
 |
| Istanbul Atatürk Havalimanı |
- Avrupa’dan listeye Münih (MUC) 3ncü, Amsterdam (AMS) 5nci, Zürih (ZRH) 8nci, Londra Heathrow (LHR) 10ncu, Kopenhag (CPH) 17nci ve Helsinki (HEL) 19ncu sıradan giren havalimanları.
- Münih ve Zürih dışındaki havalimanlarının ev sahipliği yaptığı havayolları en iyi havayolları arasında değiller. Amsterdam merkezli KLM 37nci, Londra Heathrow merkezli British Airways 27nci, Kopenhag merkezli SAS 54ncü ve Helsinki merkezli Finnair 34ncü.
- Ortadoğu’daki durumun tam tersi Avrupa’da geçerli; havalimanları beğeniliyor ancak havada sıkıntı var.
- Istanbul Atatürk Havalimanı’nın durumu elbette bizim için biraz daha detaylı inceleme gerektiren bir durum. Kendi kategorisinde 10ncu olan Istanbul’un genel sıralamada 40ncı olması, kapasite olarak daha küçük ama yolcu memnuniyetinde başarılı olan Münih, Barcelona, London City veya San Francisco gibi havalimanlarına geçiliyor olmasından kaynaklanıyor.
- Skytrax sitesindeki yolcu yorumlara dayanarak memnuniyetsizliğin nedenleri olarak güvenlik ve pasaport sıralarında yaşanan aşırı yoğunluk, kapasitenin sınırlarında olmasından dolayı yaşanan kaotik ortam ve personelin –bunun THY, güvenlik ya da polis olduğu net değil- kabalığı ve İngilizce yetersizliği öne çıkıyor.
- Yeni uygulamaya konulan; transit yolcuların güvenlik kontrolünden geçmeyecek olması bu sıkıntılardan birini giderecek. Vize ve pasaport kontrolündeki uzun sıralar için ise EGM ile bir çözüm bulunmalı diye düşünüyorum. Kokpit.aero’da bu konu hakkında bir yazmış, elektronik pasaport kapıları önermiştim. (Buradan okunabilir)
Peki hangi havayolu ve nereden uçmalı?
Türkiye’de yaşayan bizler bu açıdan şanslıyız zira dünyanın hemen hemen her noktasına direkt uçan bir milli havayolumuz ve kendi iş modelleri içerisinde gayet başarılı özel havayollarımız mevcut.
Gideceğiniz noktaya direkt uçamıyorsanız ya da fiyat, tarife vb. sebeplerden dolayı aktarmalı uçmanız söz konusuysa, veya yurt dışında yaşıyorsanız toplam seyahat deneyimi bazında tercihler aşağıdaki şekilde olabilir.
- Singapore Airlines ile Singapur Changi Havalimanı, Asiana ile Seul Incheon aktarmalı ve Cathay Pacific ile Hong Kong aktarmalı uçuşlar liste başıdır, tavsiye edilir.
- Bu üçlüyü Emirates ile Dubai, Etihad ile Abu Dhabi ve THY ile Istanbul’dan olan uçuşlar takip ediyor.
- Bu üçlüden Emirates ve Etihad Hindistan ve Güney Asya tarafındaki, THY ise Avrupa’daki uçuş noktalarının fazlalığı ile dikkat çekiyor.
- Yeni Doha havalimanının bu yıl açılmasını takiben Qatar Airways’den ciddi sıçrama bekliyorum, bakmadan geçmeyin.
- Yakındoğu, Afrika ve Avrupa’dan Amerika’ya seyahat ediyorsanız gözüken o ki Lufthansa veya THY’den birini tercih etmeniz en doğrusu.
- Ortadoğu ve Hindistan’da yaşıyorsanız ve batıya doğru uçuyorsanız körfez havayolları veya THY mantıklı seçimler.
İyi uçuşlar...
