Körfez bölgesinde Abu Dhabi merkezli Etihad ve Doha merkezli Qatar Airways, gözünü Hindistan pazarına dikti. Hangi Arap şirketi hangi Hintli havayoluna ortak olacak?
Havayolu ittifaklarına oldukça mesafeli duran ve tarihinde ilk ve tek ortak uçuş anlaşmasını yakın zamanda Avustralyalı Qantas ile imzalayan Emirates’i stratejisi gereği bir tarafa bırakırsak, Etihad ve Qatar Airways’in şu günlerde finansal sıkıntılar yaşayan Hintli havayollarına ilgi göstermesi çok da şaşırılacak bir durum değil.
Bunun birden fazla sebebi var;
Hindistan, havacılıkta “etnik trafik’ olarak tanımlanan, kendi ülkeleri dışında yaşayan ve çalışan kişiler ile onların yakınları tarafından yapılan seyahatler açısından, Körfez havayollarının çok önem verdiği bir pazar. Zira gerek Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) gerekse Katar’ın nüfuslarının yüzde 50’den fazlası Hintli. Hint yarımadası olarak bakarsanız –ki bu coğrafi tanım Hindistan, Pakistan, Bangladeş, Nepal, Bhutan ve Sri Lanka’yı ifade ediyor- bu oran %70’lere dayanıyor.
DERİN İLİŞKİ
Bunun ne ifade ettiğini anlamak için şöyle bir örnek verelim; Türkler toplam Almanya’nın nüfusunun sadece %4-5’lik bir kısmını oluştursalar bile iki ülkenin ilişkilerini ne kadar etkiledikleri aşikâr. Körfezde bunun 10 katı büyük ve derin bir ilişki söz konusu.
Diğer en önemli sebep de Hintli havayollarının kısıtlı uçuş ağlarının, dünyanın çok çeşitli şehirlerine yerleşmiş milyonlarca NRI – Non Resident Indian (Yerleşik olmayan Hintli) göçmenin ihtiyaçlarına karşılık verememesi. Bu nedenledir ki THY de dahil uçuş ağı geniş havayolu şirketleri Hindistan pazarında oldukça kuvvetliler.
Üçüncü sebep ise 1.2 milyarlık nüfusu, gelişen ekonomisi ve doğal olarak artan iç hat trafiği ile Hindistan’ın başlı başına bir büyük pazar oluşu.
HİNDİSTAN’DAKİ SEKTÖRÜN ÇIKMAZI
Hindistan sivil havacılığının genel olarak içerisinde bulunduğu çıkmaz aşikar. 1994 yılında gerçekleşen regülasyon öncesinde Air India Hindistan’ın dış hatlarda uçan tek havayoluyken Indian Airlines iç hatlarda ve bazı yakın dış hatlarda hizmet veriyordu.
Regülasyon sonrası gerek iç hatlarda gerekse dış hatlarda uçmaya başlayan yeni nesil özel havayolları, sürekli zarar eden, politik sebeplerden dolayı şişmiş kadroları ve çıkar çatışmaları ile uğraşan devlete ait bu iki şirketi bir anda uçurumun kenarına getirdi.
Bu iki şirketi birleştirerek daha güçlü tek bir havayolu yaratma çabası da bir çözüm olmadı zira hiç personel çıkarmadan gerçekleşen bu birleştirme yarardan çok zarar getirdi. Hatta yaşanan grevlerin ve uçuş iptallerinin ardından THY’nin de üyesi olduğu Start Alliance Air India’ya yapmış olduğu üyelik davetini askıya aldı.
ÖZEL SEKTÖR İNANILMAZ HIZLI BÜYÜDÜ
Uzun süren bu boşluk özel havayollarının ekmeğine yağ sürdü. Önce 90’lı yılların başında Jet Airways, sonrasında 2000’li yılların başında Kingfisher havayolları piyasaya girdi ve çok kısa sürede ciddi pazar paylarına ulaştılar. Akabinde yine 2000’li yılların başında piyasaya giren IndiGo, Air Deccan, Go Air ve SpiceJet gibi low-cost havayolları henüz sağlıklı ve sürdürülebilir yapıya tam olarak kavuşamamış bu iki lider özel havayolunu rekabetçi politikaları ile zorlamaya başlarken aslında sektörün bugünkü duruma gelişinin de yolunu açtılar.
AŞIRI REKABET ŞİRKETLERİ SARSTI
Jet Airways low-cost kolu olan Jet Lite ile Kingfisher ise satın aldığı Air Deccan ile bu low-cost rekabetini kırmaya çalıştılar. Fakat bu öldüresiye rekabetin sonuçları pek de iç açıcı olmadı. Her geçen gün düşen fiyatlar, plansız büyüme ve sineye çekilen zararlar Hint havayolu sektörünü bugünkü sıkıntılı noktaya getirdi.
Dünyanın sayılı beş yıldızlı havayollarından biri olan Kingfisher - ki şu anda liste dışı kaldı - geçtiğimiz aylarda uçuşlarını durdurmak zorunda kaldı. Uçuş sertifikasını tamamen kaybetmemek ve yeniden gökyüzüne dönmek için ciddi yatırıma ihtiyaç duymakta.
Son zamanlarda adı Star Alliance’ın olası Hintli üyesi olarak geçen Jet Airways ise Eylül 2012 itibariyle 2,3 milyar dolar olan borcunu azaltmak ve Kingfisher ile benzer bir sonu paylaşmamak için yatırımcı aramakta.
KURTULUŞ PETROL DOLARINDA MI?
Her iki havayolunun da ilk çaldıkları kapı Körfez oldu. Fakat istikrarlı büyümeleri ve yabancı havayollarından aldıkları hisselerle öne çıkan körfez havayollarını yatırıma ikna etmek çok da kolay olmadı. Zira Hint kanunları yabancıların hisse oranlarını sınırlandırıyor ve daha da önemlisi Hindistan’da devletin, daha doğrusu politikacıların havayolları üzerindeki çıkar odaklı baskıları potansiyel yatırımcıyı caydırıyordu. Yakın zamanda değişen kanun ile yabancı hisse oranının yüzde 49’a çıkartılması ve verilen bazı güvenceler ile sorunlar aşıldı.
HİNT PAZARINDA EŞLEŞME NASIL OLUR?
Hindistan’da yaşadığım dönemde yukarıda ismi geçen havayollarının tamamı ile uçtum. Hizmet kalitesi ve ürün olarak Körfez havayollarının hisse satın alarak işbirliğine girebilecekleri aslında dört şirket var; Jet Airways, Kingfisher, SpiceJet ve IndiGo.
BAE gazetelerinde yer alan haberlere göre her an gerçekleşebilecek ilk satın alma Etihad’dan gelecek gibi görünüyor. Etihad’ın tahminen 300 milyon dolar civarında bir yatırım ile Jet Airways’in yüzde 24 hissesini alması an meselesi.
Buna paralel olarak Qatar Airways’in ne yapacağı merak konusu. Adı SpiceJet ile anılan havayolunun aslında bir low-cost kolu bulunmuyor. Dolayısıyla Qatar’ın SpiceJet’den hisse alması durumunda bir low-cost taşıyıcı projesini de hayata geçirmesi söz konusu olabilir. Emirates’in FlyDubai ile yakaladığı başarı Qatar Airways için iyi bir örnek teşkil ediyor. Bu proje gerçekleşirse IndiGo da sürpriz yapabilir.
Şayet Qatar Airways Etihad’ın Jet Airways hamlesine aynı platformda yanıt vermek isterse Kingfisher’ı satın alabilir ve 5 yıldızlı iki havayolunun birlikteliğine imza atabilir.
EMIRATES’TEN HAMLE GELİR Mİ?
Emirates’in ise benzer bir hamlede bulunacağını düşünmüyorum ama FlyDubai’yi güçlendirmek adına low-cost tarafında bir açılım gelebilir ki bu Qatar Airways’in olası low-cost projesini daha başlamadan zorlayacak bir hamle olur.
Sanırım 28 Kasım 2012 tarihindeki yazımda bahsettiğim havayolu ittifaklarının Arap aşkından sonra (yazıyı okumak için tıklayınız) 2013 yılında heyecanla takip edilecek bir diğer konu da yine körfez havayollarının Hindistan maceraları olacak.
Bu yazı aynı zamanda kokpit.aero sitesinde yayımlanmıştır
